İsrail’in El Ehli Hastanesine Saldırısıyla Yeniden Gündemde: Savaş Suçu Nedir?
7 Ekim’de Hamas’ın Aksa Tufanı adını verdiği operasyonun ardından başlayan Hamas İsrail Savaşı geçtiğimiz günlerde yeni bir boyut kazandı. İsrail’in, içerisinde sivillerin bulunduğu El Ehli Hastanesi’ni bombalaması, sayısız insanın yaralanmasına ve en az 500 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Tüm dünyanın gözleri önünde, aralarında kadınların ve çocukların da olduğu yüzlerce savunmasız insanın katledildiği bu olay son yıllardaki en çarpıcı insanlık trajedisi olarak tarihe geçti. İşte İsrail’in bu saldırısı, bugünlerde hayli dikkat çekici bir kavramı da gündeme getirmiş durumda: Savaş suçu! Dünya, El Ehli saldırısının ardından İsrail’in korkunç bir savaş suçu işlediği görüşünde. Peki, savaş suçu nedir, savaş suçu işlemek ne anlama gelir, nasıl cezalandırılır? Detaylara birlikte bakalım.
Gazze’deki El Ehli Hastanesi’nin bombalanması, sayısız insanın yaralanmasına, en az 500 kişinin hayatının kaybetmesine neden oldu
İsrail tarafından gerçekleştirilen ve sivillerin hedef alındığı bu saldırıyla birlikte savaş da yeni bir boyuta taşındı
Savunmasız insanların hedef alındığı hastane saldırısı, dünya kamuoyunun büyük bölümü tarafından savaş suçu olarak değerlendiriliyor
Dünya, son yılların en çarpıcı trajedisine sebep olan İsrail hükûmetini savaş suçu işlemek ile suçluyor
Savaş suçu nedir?
En temelde savaş suçları, asker veya sivil kişi veya kişilerin, savaş kanunlarını ihlali sebebiyle uluslararası ceza hukuku kapsamında cezalandırılabileceği suçları ifade ediyor. Savaş suçları sivillerin, esirlerin veya rehinelerin öldürülmesi, kötü muamele edilmesi, sivil yerleşim bölgelerine saldırılması, yağma ve daha pek çok farklı alanlardaki eylemleri ihtiva ediyor.
Savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar ile birlikte uluslararası hukuktaki en ağır suçlar arasında yer alıyor
Bu sebeple ilgili suçlarda zaman aşımı söz konusu edilmiyor. Savaş suçluları, eylemlerinin üzerinden ne kadar süre geçerse geçsin, yargılanıp mahkûm edilebiliyor.
Savaş suçları, çeşitli uluslararası antlaşmalarda ve yine uluslararası hukuk kurumları ve mahkemeler tarafından tanımlanıyor
Savaş suçlarının türü, kapsamı ve bu suçlara dair diğer pek çok husus Lahey ve Cenevre Sözleşmeleri ve Uluslararası Ceza Mahkemesinin kuruluş belgesi olan Roma Statüsü ile düzenleniyor
Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü 8. maddesinin 2. bendi, savaş suçlarını 2 Ağustos 1949 tarihli Cenevre Sözleşmelerinin ağır ihlalleri kapsamında, şu şekilde tanımlıyor:
- Biyolojik deneyler de dâhil olmak üzere işkence veya insanlık dışı muamele
- Kasten büyük acılara veya vücuda veya sağlığa ciddi zarar verilmesine neden olmak
- Askeri gerekliliklerle haklı gösterilmeyen ve hukuka aykırı ve ahlaksızca gerçekleştirilen, kapsamlı yıkım ve mülklere el konulması
- Savaş esirini veya benzeri şekilde korunan kişiyi yabancı bir devletin askerlerine hizmet etmeye zorlamak ve kişiyi savaş esiri konumuna getirmek
- Bir savaş esirini veya benzeri korunan kişiyi tarafsız ve usulüne uygun bir şekilde yargılama hakkından mahrum etmek
- Yasadışı tutuklama, nakil veya tehcir olayları
Roma Statüsü’nün 8. maddesinde, uluslararası silahlı çatışmalara uygulanabilen kanun ve gelenek hukuku kurallarının ağır ihlâlleri de savaş suçu kapsamında değerlendiriliyor:
- Sivil halka karşı bilinçli saldırı
- Korunan yer veya kişilere kötü muamele sayılabilecek bilinçli saldırılar
- İnsancıl hizmetlerde veya BM Şartına uygun olarak barışı korumak ya da insanî yardım misyonları çerçevesinde kullanılan personele, yerleşim yerlerine, mallara, birimlere veya araçlara kasten saldırı, bombalama fiilleri
- Savunmasız ve askeri amaç olmayan kasabalara, köylere, meskenlere veya binalara her ne şekilde olursa olsun saldırmak veya bombalamak
- Silahlarını bırakmış veya artık savunma imkânı kalmamış olup kendi takdirine bağlı olarak teslim olan bir savaşçıyı öldürmek veya yaralamak
- Askeri amaç taşımamak kaydıyla din, eğitim, sanat, bilim veya hayır amaçlı binalara, tarihi eserlere, hastanelere, hasta ve yaralıların toplandığı yerlere kasten saldırı düzenlemek
Savaş suçları söz konusu olduğunda öne çıkan kurumların başında Uluslararası Ceza Mahkemesi geliyor
Mahkeme, 2002 yılında Birleşmiş Milletlerin Roma’daki konferansı ile başlayan çalışmaların ardından hazırlanan Roma Statüsü ile kuruldu.
Savaş suçu cezası nedir?
Savaş suçlarını cezalandırma yetkisi Uluslararası Ceza Mahkemesinde. Savaş suçu işleyenler, ilgili uluslararası savaş kanunları çerçevesinde yargılanıyor ve bu doğrultuda cezalandırılıyor. Elbette ulusal mahkemeler de özellikle savaş suçlarının tespit edilmesi hususunda etkin görev alabiliyor.
…
