Osmanlının Uydu Devleti: Yedi Ada Cumhuriyeti
Tarih boyunca pek çok devlet kuruldu, pek çok devlet de çeşitli sebeplerden yıkılarak tarihin tozlu raflarındaki yerini aldı. Ancak çok az kuruluş hikâyesi, Yedi Ada Cumhuriyeti isimli devletin hikâyesi kadar ilginçti. 1800 yılında Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya Çarlığı himayesinde kurulan devlet, başta Osmanlı ve Rusya olmak üzere bazı Avrupa devletlerinin çıkarlarını korumak üzere kurulmuştu. Yedi Ada Cumhuriyeti’nin tarih sahnesine çıkmasındaki en önemli sebep ise, büyük bir hızla ilerleyen Napolyon Bonapart önderliğindeki Fransız kuvvetleriydi. İşte, tarihin en ilginç devletlerinden biri olan Osmanlı İmparatorluğu’nun Napolyon tehdidine karşı kurduğu Yedi Ada Cumhuriyeti hakkında bilmeniz gerekenler…
1778 yılında Napolyon’un görkemli bir donanma kurma girişiminde olduğu haberi Osmanlı sarayına ulaştı
Ancak Paris’teki Osmanlı elçisi ve İstanbul’daki Fransız sefirine göre Fransız donanması, İngilizlere hücum etmek için inşa ediliyordu. Osmanlılar için endişe verici bir durum yoktu. Ancak Napolyon önderliğindeki Fransız kuvvetlerinin Osmanlı toprağı olan Mısır’a yaptığı çıkarma durumun hiç de Osmanlıların düşündüğü gibi olmadığını ispatlar nitelikteydi! İskenderiye Limanı’ndan Mısır’a giren yaklaşık 40 bin kişilik Fransız birlikleri kısa sürede Mısır’ı işgal etti. Üstelik işgal gerçekleşirken dahi Osmanlıların bu durumdan haberi yoktu! Öyle ki dönemin Osmanlı Padişahı III. Selim, diplomasi tarihimizde eşine az rastlanır bir şekilde, Paris Elçisi Seyyid Ali Efendi için resmi evraka “eşek herif” yazdırmıştı! Fransızların bu beklenmedik işgali karşısında çaresiz kalan Osmanlı, işgal karşısında herhangi bir direniş gösteremiyor, Mısır gün geçtikçe Fransız egemenliği altına giriyordu. Bu sırada Napolyon, Mısır’daki egemenliğini güçlendirmek için elinden geleni yapıyordu. Bölge halkına amacının Mısır’ı işgal etmek değil, halkı özgürlüğüne kavuşturmak olduğunu söylüyordu…
İlginizi çekebilir:
Fransız İmparatoru Napolyon’un Büyük Aşkı: Joséphine Beauharnais ve Hayatı
Napolyon’un Mısır’ı işgal etmesine Osmanlı, herhangi bir direniş gösteremiyordu. Bu durum İngilizlerin de işine gelmiyordu
Bu nedenle Mısır yakınlarında demirleyen Fransız donanması İngilizler tarafından yakıldı! Böylece Fransız birliklerinin Fransa ile bağlantısı da kesilmiş oldu. Evet, Napolyon Mısır’ın yeni fatihi olmuştu ancak aynı zamanda Mısır’da sıkışıp kalmıştı! Bu nedenle 24 Şubat 1799 tarihinden itibaren Napolyon yeni hedefine doğru harekete geçti: Orta Doğu’daki tüm Osmanlı topraklarını fethetmek! Ancak Osmanlı ordusu Fransızlar karşısında arka arkaya yenilgiler aldı.
Başlangıçta Gazze ve Yafa gibi stratejik noktaları ele geçiren Napolyon Orta Doğu’daki Osmanlı toprakları üzerinde güçlü bir hâkimiyet sağladı
Aynı zamanda bölgedeki ticareti canlandırmaya çalışıyor, matbaalar ve üniversiteler kuruyordu. Napolyon, Orta Doğu’nun yeni hükümdarıydı! Osmanlı İmparatorluğu, Napolyon’un başta Mısır olmak üzere Orta Doğu’daki egemenliğini kabul etme noktasına gelmişti. Ancak bugünkü İsrail yakınlarında gerçekleşen Akka Muharebesi, işlerin tersine dönmesine neden olacaktı…
Akka Kalesi’ni savunmakla görevli Cezzâr Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı birlikleri Fransızlar karşısında beklenmedik bir galibiyet aldı
Bu olaydan sonra Osmanlı İmparatorluğu, Napolyon tehlikesine karşı oldukça sıra dışı bir planı uygulama fırsatı bulacaktı…
1800 yılında Osmanlı İmparatorluğu, İngiltere ve Rusya ile iş birliği yaparak Yedi Ada Cumhuriyeti’ni kurdu!
Osmanlı arşivlerindeki adı “Cezâiri seb’ai Müçtemia Cümhuriyeti” olan devlet, Osmanlının Rumeli topraklarını Fransız tehdidine karşı savunmak üzere bir sınır karakolu görevi üstlenecekti. İttifak halindeki Osmanlı ve Rus donanmaları Avrupa’nın göbeğindeki Korfu Körfezi’nde yer alan adaları teker teker ele geçirdi. Nihayet Korfu, Kefalonya, Zanta, Ayamavra, Çuka, İtaki ve Pakso adalarında Yedi Ada Cumhuriyeti kuruldu. Bölge halkı Osmanlı’ya bağlığını bildirdi. Ülkenin yönetimini ise Osmanlı Padişahı tarafından atanan Venedikli asilzadeler üstlendi. İngiltere, Rusya ve Osmanlı aynı amaç için birleşmişti! Bu üçlü ittifak sayesinde Osmanlı ve Rusya İmparatorlukları Yedi Ada Cumhuriyeti’nin himayesinin üstleniyor, İngiltere ise Mısır’daki Fransız hâkimiyetine son vermek için İskenderiye’ye taarruz ediyordu…
Avrupa’nın merkezinde bir uydu devlet kuran Osmanlı İmparatorluğu bu sayede hem Napolyon’un işgallerine sert bir cevap vermiş oldu hem de sınır güvenliğini artırma imkânı buldu
Elbette bu ilginç devletin sınırları içerisinde ilginç olaylar da yaşanıyordu. Osmanlı-Rusya ittifakı bölgedeki Korfu Kalesi’ni kuşatmış fakat Fransızların şiddetli direnişi ile karşılaşmıştı. Bunun sonunda Osmanlı, Yanya Valisi Tepedelenli Ali Paşa’dan emrindeki birliklerle kuşatmaya katılmasını istedi. Ancak Yedi Ada Cumhuriyeti’nin önde gelenleri, Osmanlı ve Rus yetkililerle görüşerek, bölgeye çok sayıda Osmanlı askeri yığılmasının Fransızlara karşı bir sempati yaratacağından endişe ettiklerini söylediler. Bu nedenle Yedi Ada Cumhuriyeti’nin sakinleri, bölgeye gönderilmesi planlanan Osmanlı askerlerinin yerine savaşa katılmayı teklif ettiler!
Yedi Ada Cumhuriyeti’nin ömrü Osmanlı ve Rusya arasındaki sorunlar nedeniyle uzun olmadı
Çünkü Rusya, Yedi Ada Cumhuriyeti üzerindeki Osmanlı etkisini kırarak bölgeyi bir Rus üssüne dönüştürmeyi planlıyordu. Ancak bölge halkı, kendisini Osmanlı tebaası olarak görüyor ve her türlü Rus politikasına şüpheyle yaklaşıyordu. Bu nedenle yeni cumhuriyetten umduğunu bulamayan Rus İmparatorluğu cumhuriyetin imhasına girişti ve bir dizi politik olay sonunda bölgede Fransız hâkimiyeti yeniden sağlandı. Böylece Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’nın merkezinde kurduğu uydu devlet 1807 yılında lağvedildi ve tarihin tozlu raflarındaki yerini aldı…
…
