Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremler, binlerce binayı yerle bir ederken, yüzlerce yıldır ayakta duran tarihi yapıları da etkiledi. Asırlık camiler, kaleler, kiliseler ve tarihi eserler depremler sonrası tamamen yıkıldı ya da büyük zarar gördü.
Anadolu’nun bilinen ilk camilerinden olan Hatay’daki Habibi Neccar Camii, Kahramanmaraş merkezli 7,7’lik depremde yıkıldı. 14 asırlık caminin yakınında bulunan tarihi Yeni Hamam da yerle bir oldu.Antakya’nın 638 yılında Müslüman Arapların eline geçtiği dönemde inşa edilen hoşgörü, kardeşlik ve huzurun sembolü Anadolu’nun ilk camilerinden Habib-i Neccar Camisi, depremin meydana getirdiği etkiyle tamamen yıkıldı.Avlusunda Hz. İsa’nın üç elçisinin mezarı bulunması nedeniyle Müslümanlar için olduğu kadar Hristiyanlar için de önemli merkezler arasında yer alan tarihi camiden geriye sadece moloz yığınının kaldığı görüldü.Hatay’ın önemli simgelerinden olan ve 16. yüzyılda Memlükler tarafından inşa edilen Ulu Cami tamamen yıkıldı.Osmaniye’de bulunan tarihi Enverül Hamid Camii kısmen zarar gördü.Depremden etkilenen Gaziantep’te, tarihi kale de hasar gördü. Merkez Şahinbey ilçesindeki tarihi Gaziantep Kalesi’nin doğu, güney ve güneydoğu kısımlarında bulunan bazı burçlar, depremin etkisiyle yıkılırken, enkaz yola saçıldı.Kalenin yanındaki istinat duvarı da çöktü. Bazı burçlarda ise büyük çatlaklar oluştuğu görüldü.Öte yandan, kalenin yanında bulunan ve 17. yüzyılda inşa edildiği belirtilen tarihi Şirvani Camisi’nin kubbesi ile doğu istikametindeki duvarı kısmen çöktü.Malatya’da yapımına 1893’te başlanan ve Sultan 2. Abdülhamit’in verdiği destekle 1912’de tamamlanan tarihi cami, Kahramanmaraş merkezli depremde yıkıldı. Halk arasında “Teze Cami” olarak bilinen Hacı Yusuf Taş Camisi, depremin etkisiyle yıkıldı.24 Ocak 2020’deki Elazığ’ın Sivrice ilçesi merkezli 6,8 büyüklüğündeki depremde zarar gören ve restore edilen tarihi cami, bir süre önce ibadete açılmıştı.Depremler nedeniyle, dünyanın aydınlatılan ilk caddesi olarak bilinen Kurtuluş Caddesi’ndeki tarihi yapılara zarar verdi. Caddede yer alan 16. yüzyılda yapıldığı bilinen Sarımiye Camisi de depremin yıkıcı etkisinden nasibini aldı. Kubbesi, minaresi ve bazı duvarları yıkılan caminin etrafı moloz yığınıyla kaplandı.Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen Hatay’ın Samandağ ilçesinde, 1800’lü yıllarda yapılan İngiliz Protestan Mektebi’nde de hasar oluştu.Kahramanmaraş merkezli depremlerde Hatay’ın Samandağ ilçesi Vakıflı Mahallesi’ndeki Meryem Ana Kilisesi de kısmen hasar gördü.Hatay’daki tarihi Aziz Georgios Rum Ortodoks Kilisesi de depremlerde hasar gördüKahramanmaraş merkezli depremler, Adıyaman’daki 2 bin yıllık Karakuş Tümülüsü’nde bulunan tonlarca ağırlıktaki ‘tokalaşma’ sütunlarını yıktı.10 metre yüksekliğindeki sütunda bulunan kitabede, Grekçe, “Büyük Kral Antiochos ve Kraliçe Isias’a, oğlu büyük kral Mithridates (MÖ 36-21), bu anıtı kralın kızkardeşi ve kralların kralı Orodes’in karısı kraliçe Laodike’nin ebedi anısına yaptırdı” yazıyor.Fransız mimar Leon Benju tarafından 1927 yılında Köprübaşı olarak anılan meydanda inşa edilen ve 1938’den Hatay Devleti’nin Türkiye’ye katıldığı 29 Haziran 1939’a kadar meclis binası olarak hizmet veren yapı yerle bir oldu.Depremde, tarihi Hatay Büyükşehir Belediye binası da hasar gördü.Tarihi Antep evleri de, Kahramanmaraş depremlerinde zarar gördü.Kilis’te 47 cami caminin hasar gördüğü, bunlardan 21’nin tarihi cami olduğu bildirildi.Gaziantep’teki tarihi Beyaz Han da deprem nedeniyle hasar aldı.Hatay’ın simgelerinden ve turistlerin mutlaka uğradığı yerlerin başında gelen Tarihi Uzun Çarşı da depremde büyük hasar gördü.Hatay’ın Kırıkhan ilçesinde yer alan tarihi Darb-ı Sak Kalesi de yıkılan yerler arasında. Yıkılan kalenin enkazı ve sarsıntının şiddetiyle hareket eden kayalar ise alt kısımda bulunan Bayezid-i Bistami türbesinin girişini kapattı.Hatay’ın Payas ilçesinde bulunan Sokullu Mehmet Paşa külliyesi içerisinde yer alan asırlık tarihi Sarı Selim Camiinin minaresinin bir bölümü yaşanan depremde yıkıldı.1574-1575 yıllarında Sokullu Mehmet Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırıldığı bilinen külliyenin bulunduğu alanda yer alan tarihi Sarı Selim Camiinin tek minaresinin üst bölümü depreme dayanamayarak yıkıldı. Bahçesinde asırlık zeytin ağacı da bulunan cami, güvenlik şeridi çekilerek kapatıldı.Adıyaman’ın Kahta ilçesinde bulunan tarihi eski Kahta Kalesi, Kahramanmaraş merkezli depremde hasar gördü. Kahta kalesi, uzun yıllar süren restorasyonun ardından geçtiğimiz yıl ziyaretçilere kapılarını açmıştı.Adıyaman’da Dulkadirogulları tarafından 1300’lü yıllarda yapılan ve çeşitli dönemlerde restorasyon gören Ulu Cami tamamen yıkıldı. Caminin 1902 yılında restore edildiği ve şu anki halini aldığı biliniyor.Geçtiğimiz yıl bakım ve onarım yapılan cami depremde yerle bir oldu.Anadolu Selçuklu Sultanı 1. Alaeddin Keykubad tarafından 1224 yılında yaptırılan, mimari olarak Anadolu’da ilk ve tek olma özelliğini taşıyan Ulu Cami ile Osmanlı döneminde yapılan ve taşlarının beyazlığından dolayı “Sütlü Minare” adını alan cami, depremlerde hasar gördü.Depreme dayanamayıp yıkılan, yalnızca kapısı ve bir duvarı ayakta kalan bir diğer kilise de Antakya Rum Ortodoks Kilisesi. 1830’lu yıllarda yapımına başlanan kilise 1872 yılındaki depremde büyük hasar gördü ve ardından yıkıldı. Yeniden inşa edilen kilise 1900 yılında ibadete açıldı. Kilisenin cadde kısmında bulunan ve deprem yıkılmayan tek yeri olan kapısında ise Osmanlıca olarak ‘Sultanımız Abdülhamid’in himayesinde, bu kapıyı saygın, yüce Doğu Patriği Meletiyos inşa etti ve inşasını tarihledi. Ey kullar bu kapıdan giriniz ve şükrediniz’ yazılı.Hatay’daki Fransızlar döneminde elçilik ve Fransız Bankası olarak kullanılan Antakya Protestan Kilisesi, 2000 yılında Protestan Kilisesi olarak tanındı. Kilise 6 Şubat’taki depremlerde yıkıldı.Şiddetli iki deprem 5 bin yıllık Diyarbakır Surları’nı da vurdu.Hatay’ın İskenderun ilçesinde bulunan İtalyan Latin Katolik Kilisesi’nin ibadethane bölümü depremde yıkıldı.Gaziantep’te, 1892’de kilise olarak yaptırılan, Cumhuriyet döneminde cezaevine ve 1984’te camiye dönüştürülen Kurtuluş Camisi’nin kubbe ve minareleri de depremde yıkıldı.Kahramanmaraş merkezli depremlerin en ağır yıkımı oluştuğu Hatay’da, dünyanın ilk mağara kilisesi St. Pierre depremi hasar görmeden atlattı. M.S 29-40 yıllarında yapılan St. Pierre Kilisesi, Antakya-Reyhanlı yolu üzerinde Stauris Dağı’nın (Haç Dağı) batı yamacında yer alıyor. Dağın yamacındaki kayalara oyulmuş 13 metre derinliğinde, 9.5 metre genişliğinde ve 7 metre yüksekliğinde bir mağaradan oluşan kilise, dünyanın ‘ilk mağara kilisesi’ olarak kabul ediliyor.Binlerce yıllık Hatay Kalesi kalıntıları da depremde hasar görmedi.Samandağ ilçesinde bulunan ve yaklaşık 2 bin yıl önce Roma döneminde yapılan Titus Tüneli, yıkıcı depremde ayakta kaldı. Dönemin Roma İmparatoru Vespasian’ın dağdan gelen suları engellemek için inşa ettirdiği tünel, ‘elle yapılan dünyanın en büyük tüneli’ olarak biliniyor.7 metre yüksekliğinde, 1380 metre uzunluğunda inşa edilen tünelin, esirler tarafından çekiç kullanılarak yapıldığı belirtiliyor.Tünel ile aynı dönemde, tamamı kayanın içine oyularak yapılan Beşikli Mağara da hasar görmeyen yapılardan oldu. Kaya mezarların bulunduğu mağaranın yer aldığı alan, eski çağlarda ‘ölüler şehri’ olarak adlandırılırken, girişinde de sütunlar bulunuyor.Binlerce yıldır ayakta duran sütunlar, mağarayı taşıyor. Birçok felaketi geride bırakan tarihi alanlar, 6 Şubat’ta kenti vuran ve binlerce binanın yıkılmasına neden olan depremlerde hasar almadı.Hatay’da, St. Pierre Kilisesi ve Anıt Müzesi’nin bulunduğu Habib-i Neccar Dağı eteklerinde kayalara oyularak yapılan Cehennem Kayıkçısı Kharon maskı, sağlam kaldı.Yunan mitolojisinde adı geçen Cehennem Kayıkçısı Kharon, 4 metreye 1,5 metre olarak kayalara insan portresi olarak kabartılarak yapıldı. Helenistik dönemde İmparator Antiochus IV Epiphanes tarafından M.Ö. 22’nci yüzyılda yaptırılan ve bugüne kadar gelen, kayalara yapılmış dev mask, Antakya’da birçok kişinin ölümüne neden olan veba salgını nedeniyle ve ‘Leios’ adında kahinin tavsiyesi üzerine yaptırıldı. İlçeyi gören Habib-i Neccar Dağı eteklerine yaptırılan kaya kabartması mask, salgının durmasıyla yarım kaldı.Kahta ilçesi sınırlarında yer alan Roma İmparatoru Septimius Severius (M.S 192-211) zamanında 16. Lejyon tarafından Cendere Çayı üzerine inşa edilen tarihi Cendere Köprüsü deprem felaketinde zarar görmedi.92 büyük blok kesme taştan yapılan, 120 metre uzunluğunda, 30 metre yüksekliğinde ve 7 metre genişliğinde, iki kaya üzerine oturtulmuş, harç kullanılmadan yapılan tarihi köprünün ayaktaki hali dikkati çekti.Kent merkezindeki Komagene Krallığının 5 büyük şehrinden biri olan, sur duvarları, halen kullanılan çeşme ve yaklaşık 200 kaya mezarının bulunduğu Perre Antik Kenti, depremde hasar görmedi.Geçici olarak ziyarete kapatılan Perre Antik Kenti’nin girişindeki yolcu karşılama merkezinin çatı bölümü kısmen hasara uğradı.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır. Bu siteye giriş yaparak çerez kullanımını kabul etmiş sayılırsınız.TamamGizlilik Politikası
