Can Sıkıntısının Kronik Hali: Ennui Nedir?

Modern insan, gündelik yaşamını ciddi şekilde etkileyen ve “ne olduğunu” pek de anlayamadığı onlarca farklı sorunla karşılaşıyor. Sıklıkla karşılaştığımız ve yaşam kalitemizi önemli oradan düşüren, ne olduğunu ve neden kaynaklandığını anlayamadığımız bu sorunlar bazılarımızın peşini ömür boyu bırakmıyor. İşte adeta bir sis perdesinin ardındaymışçasına gizemli hem de her an yanı başımızda olan bu fenomenlerden biri de ennui.

Pek çok insan bu gizemli fenomenin ismine yabancı olsa da ne olduğunu, daha doğrusu neye benzediğini gayet iyi biliyor! Ennui, genel olarak kişinin hiçbir şeyden keyif almadığı, hiçbir şey yapmak istemediği durma ve derin bir bıkkınlık ve kronik can sıkıntısı haline verilen isim. Ancak bu tanım ennui nedir, sorusuna tam anlamıyla cevap bulabilmek için pek de yeterli değil. Ennui nasıl geçer, sorusuna yanıt bulabilmek içinse fenomeni çok daha kapsamlı bir şekilde ele almak gerekiyor. Yine de milyonlarca insanın yaşamının merkezine anlamsızlığı yerleştiren, kronik can sıkıntısı hali ennui nedir, nasıl geçer, birlikte yanıt arayalım.

Fransızca kökenli İngilizce bir kelime olan ennui, dilimizde tam olarak can sıkıntısı anlamına geliyor

Ancak ennui fenomeni ile tarif edilen şey elbette sıradan veya geçici bir can sıkıntısı değil. Bu nedenle fenomenin gerçekten ne olduğunu anlayabilmek için kelimenin ve kavramın kökenlerine inmekte fayda var.

Ennui, 18. yüzyıl Avrupa’sındaki sanatçılar için yalnızca belirli bir anlamdaki can sıkıntısına işaret ediyordu

Haliyle özellikle Avrupa’nın entelektüelleri ve sanatçıları arasında oldukça yaygın bir fenomendi! Bir anlamda, toplumsal ve varoluşsal bazı gerçeklerin ve olguların farkında olmanın, bu gerçekler ve olgular karşısındaki kabullenemeyişin vücut bulmuş hali olarak görülüyordu.

Avrupa entelektüelleri, yalnızca derin bir cehalet içerisinde olanların ennui’den, yani kronik bir can sıkıntısından uzak, mutlu bir yaşam sürebileceğine inanıyorlardı

Bununla birlikte ennui fenomeninin pençesine düşenlerin yaşam, toplum, sanat ve felsefeye dair meseleleri dert edinen, bu nedenle mutsuzluk batağına saplanan “canı sıkkın” fakat kıymetli insanlar olduğu düşünülüyordu.

Kavramın, tarihsel anlamını günümüze de taşıdığı söylenebilir. Ennui, bugün milyonlarca insanı mutsuzluğa ve yılgınlığa sürükleyen, yaşamı anlamsız hale getiren oldukça tehlikeli bir fenomen olarak karşımıza çıkıyor.

Mutsuzluk, ilgisizlik, fiziksel ve zihinsel yorgunluk, hiçbir şeyden tatmin olmama ve kronik can sıkıntısı durumlarının birleşimi, “ennui nedir” sorusuna verilebilecek en net yanıtlar arasında

Bununla birlikte fenomeninin ortaya çıktığı alanlar da farklılık gösterebiliyor. Bazı insanların yaşamlarının bütününe sirayet edebiliyor. Bazı durumlarda ise kişi yalnızca belirli özel alanlara, örneğin mesleğine veya daha önce ilginç bulduğu, keyif aldığı bir uğraşa karşı ilgisiz hale gelebiliyor.

Yani ennui, bazı durumlarda yaşamın bütünüyle anlamsız olduğu düşüncesinin oluşmasına sebebiyet verirken bazı durumlarda belirli bir alan üzerindeki yılgınlık ve can sıkıntısı haline işaret ediyor.

Ennui ile can sıkıntısı arasında nasıl bir fark var?

Her şeyden önce bildiğimiz anlamdaki can sıkıntısı; kısa süreli, çevresel faktörler ve anlık olay veya durumlar nedeniyle oluşan bir sürece atıfta bulunuyor.

Ennui ise kişinin yaşamındaki hemen bütün eylem ve amaçlarına yönelik şüphe duymasına neden olan, kronik, belirli bir zaman aralığı olmayan, yaşamın tüm alanlarını kapsayan bir süreç olarak tanımlanıyor.

Yaşadığınız can sıkıntısının, sandığınızdan çok daha tehlikeli bir boyutta olduğunu, başka bir ifadeyle ennui etkisinde olup olmadığınızı nasıl anlayabilirsiniz?

Bu soruya sağlıklı bir şekilde cevap verebilmek düşündüğünüzden çok daha mühim. Çünkü can sıkıntısı ve yılgınlık hemen herkesin sıklıkla karşılaştığı, bizzat tecrübe ettiği olgular. Peki, ennui etkisinde olup olmadığınızı nasıl anlarsınız? Neyse ki bu tehlikeli fenomeni sıradan bir can sıkıntısından ayırmak mümkün. Ancak ilk önce yanıtlamanız gereken bazı sorular var.

Ennui belirtileri nelerdir?

Yaşamınızdaki önemli olayların sayısı gün geçtikçe azalıyorsa veya uzun süredir hiçbir önemli olay yaşamıyorsanız, ennui tehlikesi ile karşı karşıyasınız demektir. Elbette bu tehlikeli fenomenin başka belirtileri de var:

• Eskiden eğlenceli bulduğunuz şeylere karşı ilginizi yitirdiyseniz
• Hiçbir şekilde heyecanlanmıyorsanız
• Yaptığınız, uğraştığınız şeylerin veya genel olarak yaşamın bir anlamı olmadığını düşünüyorsanız
• Gelecek kaygısından “bütünüyle” kurtulduysanız
• Fiziksel ve zihinsel olarak sürekli yorgun ve bitkin hissediyorsanız

Bu tehlikeli fenomenin etkisinde olduğunuzu düşünmek için hayli geçerli sebepleriniz var demektir.

Ennui nasıl geçer?

Evet, ennui kişinin yaşamını bütünüyle etkileyen, anlamsız hale getiren, gizemli ve oldukça tehlikeli bir fenomen. Ancak neyse ki ennui etkisinden kurtulabilmek için de yapılabilecek bazı şeyler var:

Canınızı sıkan şeyin ne olduğu üzerine düşünün; böylece sorunun temeline inebilir ve onu ortadan kaldırmak için harekete geçebilirsiniz.

İnsanlarla konuşun; neden kronik bir can sıkıntısı yaşadığınızı anlayabilmek için çevrenizdeki insanlarla konuşmanız size yardımcı olabilir. Ayrıca yalnızca “konuşmak” bile kendinizi daha iyi hissetmenize katkı sağlayacaktır.

Rutinlerinizi değiştirin; çünkü monoton bir yaşam, can sıkıntısının asli unsurları arasındadır. Çalışma ortamınızı veya her gün kullandığınız yolları değiştirmek, monotonluktan kurtulmak adına etkili bir başlangıç olabilir.

Yeni şeyler deneyin; “yeni şeyler” can sıkıntısından ve daha geniş perspektifte ennui’den kurtulmak için elinizdeki en etkili silahlardan biri. Yeni hobiler edinin, yeni insanlarla tanışın ve “hayır yerine evet” demeyi alışkanlık haline getirin, en azından can sıkıntınızdan kurtuluncaya kadar.

Yapmak zorunda olduğunuz şeyleri heyecanlı hale getirin; örneğin ev temizliği gibi gündelik ve sıkıcı işlerinizle meşgul olurken kendinize yeni kurallar koyun. Gündelik yaşamın sıkıcı işlerini heyecanlı birer oyuna dönüştürün.

Günlük tutun; bu sayede yaşamınızdaki önemsiz gibi görünen detaylar üzerine daha detaylı düşünebilir ve aslında küçük gibi görünen olay veya olguların, yaşamınızda gerçekte ne boyutta bir yer kapladığının farkına varabilirsiniz.

… 2