Aksanlar ve Lehçeler Hakkında 7 İlginç Gerçek
2020 yılında yapılan bir araştırma dünyanın dört bir yanındaki insanların 7.000’den fazla dil konuştuğunu ortaya koyuyor. Bu dillerin çoğu, kendileriyle ilişkili birden fazla lehçeye veya aksanlara sahiptir. Bu aksan ve lehçelerden bazıları binlerce insan tarafından kullanılırken, Ocracoke brogue veya Tangier Adası lehçesi gibi diğerleri yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Araştırmalar, bir kişinin çok küçük yaşlardan itibaren geliştirdiği aksandan kurtulmasının çok zor olduğunu gösterse de yeni aksanlar öğrenmek de mümkündür. Aşağıda, aksanların ve lehçelerin nasıl ortaya çıktığı ve inançlarımızı ve kültürümüzü nasıl şekillendirebilecekleri hakkında benzersiz gerçekler bulunmaktadır. İşte aksanlar ve lehçeler hakkında ilginç gerçekler.
Ayrıca bu içeriğe bakmak isteyebilirsiniz: “Antik Mısır Döneminde Yaşayan İnsanların Hijyen Alışkanlıkları Nasıldı?”
1. Dil bilimciler Antarktika aksanının başlangıcını keşfettiler
Aksanlar ve lehçeler hakkında ilginç gerçekler listemizin başında Antarktika aksanı yer alıyor. Araştırmalar, insan gruplarının belirli bir süre birlikte izole olduklarında, kelimeleri telaffuz etme şekillerinde küçük değişiklikler yapmaya başladıklarını göstermiştir. Münih Üniversitesi’nde dil bilimci olan Jonathan Harrington, Antarktika aksanının başlangıcını bu şekilde keşfettiğini düşünüyor. Çeşitli İngiliz aksanlarıyla konuşan İngiliz Antarktika Araştırması üyelerini inceledi. Grup Antarktika’ya gitmeden önce Harrington, herkese bir kelime listesi okuttu. Daha sonra, uzak kıtada geçirdikleri süre boyunca, her kişi aynı kelime listesini dört farklı kez kayda aldı.
Harrington ve ekibi, kayıtlarda duyulan rezonansları (bir sesli harfi diğerinden ayıran özellikler) incelemeye odaklandı. Dil bilimcilerin keşfettiği şey, kaldıkları süre boyunca grup üyelerinin belirli sesli harfleri telaffuz etme biçimlerinin birbirine yaklaşmaya başladığıydı. Örneğin, yolculuktan önce, bazı grup üyeleri yiyeceklerde “oo” harfini ağızlarının önünde, diğerleri ise ağzının arkasında telaffuz etti. Ancak zamanla, bu telaffuzlar giderek benzer hale geldi. Grup üyeleri ayrıca, ünlü harfleri telaffuz etmek için yeni yollar geliştirdiler.
2. Araştırmalar, bebeklerin daha konuşamadan önce aksan geliştirmeye başladıklarını gösteriyor
Çoğu çocuk yaklaşık 1 yaşına kadar konuşamıyor olsa da bu onların dinlemediği ve insanların konuşma şeklini işlemediği anlamına gelmez. Washington Üniversitesi’ndeki Öğrenme ve Beyin Bilimleri Enstitüsü’nün eş direktörü Patricia Kuhl’a göre, 6 aylıktan küçük çocuklar farklı sözlü bilgi parçalarını ayırt edebilirler, yani aksan ve telaffuz gibi şeyleri. Bebek, bir gün ilk kelimesini söyleyene kadar bilgileri saklar. Anne, baba veya birincil bakıcının aksanını örnek alır.
Kuhl, 6-8 aylık bebeklerin hem kendi dillerinde hem de diğer dillerde sesli ve ünsüz sesleri işitip tepki verebildiklerini, ancak aynı çocukların bir yaşına geldiklerinde bu yeteneklerini kaybetmiş olacaklarını keşfetti. Bunun yerine tanıdık seslere odaklanırlar ve tanıdık olmayanları engellerler. Bir çocuk olarak geliştirdiği aksan, muhtemelen hayatları boyunca kalıcı olur.
3. Çoğu Latin Amerikalı İspanyol seseo aksanına sahiptir
Aksanlar ve lehçeler hakkında ilginç gerçekler listemizin üçüncü sırasında seseo aksanı ile ilgili bir bilgi yer alıyor. Latin Amerika’da anadili İspanyolca olan kişilerin çoğu bir “z” veya “c” (“c” harfi “e” veya “i”den önce geldiğinde) “s” olarak telaffuz edecektir. Örneğin, “casa” ve “caza” kelimelerini tamamen aynı şekilde telaffuz ederler. Buna “seseo” aksanı denir. Latin Amerika’da bu tür aksanların yaygın olmasının nedeni olarak, 15. ve 16. yüzyıllarda İspanya’dan Latin Amerika’ya gerçekleşen göç dalgası gösteriliyor. Sömürge döneminde, insanlar seseo aksanının yaygın olduğu İspanya’nın bölgelerinden geldi, özellikle Endülüs ve Kanarya Adaları’ndan.
4. Amerikan aksanları, sömürgeleştirildikleri dönem nedeniyle Avustralya aksanlarından farklıdır
Aksanlar ve lehçeler hakkında ilginç bilgiler listemizin dördüncü sırasında Amerikan ve Avustralya aksanları arasındaki farklarla ilgili bilgiler yer alıyor. İngilizce, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve Amerika Birleşik Devletleri’nde konuşulan birincil dildir. Genel olarak bir Amerikalı ve bir Kanadalı benzer sesli aksanlara sahiptir. Aynı şekilde bir Avustralyalı ve Yeni Zelandalı da benzer sesli aksanlara sahip olabilir. Ancak Amerika aksanı ile Avustralya aksanı arasında dağlar kadar fark vardır.
Bir kişinin geliştirdiği aksan türü, küçük bir çocukken maruz kaldıkları aksanlardan büyük ölçüde etkilenir. Bununla birlikte, dilin zaman içinde geliştiğini de biliyoruz. 21. yüzyılda yaşayan bir kişi, 300 yıl önce yaşamış biriyle aynı İngilizceyi konuşmayacaktır. Bu fikir, Amerikan ve Kanada aksanlarının Avustralya ve Yeni Zelanda aksanlarından neden farklı olduğuna dair en azından kısmi bir açıklama sağlar.
5. Bazı işaret dili kullanıcıları kendi lehçelerini geliştirdiler
Konuşma dilinde olduğu gibi, aksan veya lehçeler söz konusu olduğunda işaret dili de evrensel değildir. Şu anda dünya çapında kullanımda olan 100’den fazla farklı işaret dili göz önüne alındığında, bu o kadar da şaşırtıcı değil. Araştırmalar, işaret dili kullanıcılarının farklı faktörlere dayalı olarak kendi benzersiz lehçelerini geliştirebildiklerini bulmuştur. Bu faktörlerden bazıları şunlardır:
- İşaret dilini kullanan kişinin yaşı
- Kişinin etnik kökeni
- Kişiye işaret dilinin nasıl öğretildiği
- Kişinin sağır mı yoksa işiten mi olduğu
Aynı kelimeyi veya anlamı iletmek için kullanılan farklı işaretlerin, insanların dildeki bölgesel farklılıkları belirlemelerine yardımcı olduğu durumlar bile olmuştur. Örneğin, İngiliz İşaret Dili (BSL), Birleşik Krallık’ta yaşayanlar tarafından kullanılan resmi dil olmasına rağmen, araştırmalar, insanların renkler, yer adları ve sayılar gibi şeyleri işaretleme biçimlerinin, kullanıcının Birleşik Krallık’ın hangi bölgesinde ikamet ettiğine bağlı olarak farklılık gösterdiğini keşfetti.
6. Araştırmacılar, Japon tarihindeki göçleri tarihlendirmek için bölgesel ton vurgularındaki farklılıkları kullandılar
Aksanlar ve lehçeler hakkında ilginç bilgiler listemizin altıncı sırasında oldukça şaşırtıcı bir bilgi yer alıyor. Japon dilinin ülkeye Kore yarımadasından MÖ 900 civarında geldiğine inanılıyor. Yerli halk tarafından çok sayıda dil konuşuluyor olsa da günümüz Japonya’sının iki ana dili vardır: Japonca ve Ainu. Ancak Ainu, sadece ülkenin kuzey kesiminde az sayıda insan tarafından konuşulmaktadır. 2016’dan 2021’e kadar, JapPrehistMigration projesi, bölgesel aksanlardaki ton farklılıklarını inceleyerek eski Japonya’daki göç kalıplarını izlemeye odaklandı. Bunu, modern ton sistemini 11. ila 14. yüzyıl Japon elyazmalarında bulunan ton işaretleriyle karşılaştırmaya dayanan bir proto-Japon ton sistemini yeniden yapılandırarak yaptılar.
7. Eski Hollywood aksanı, doğal yollarla geliştirilmiş bir aksan değildir
Aksanlar ve lehçeler hakkında ilginç bilgiler listemizin sonunda eski Hollywood aksanı ile ilgili bir bilgi yer alıyor. 1930 ve 40’lı yıllarda çekilen Hollywood filmlerinde oyuncuların aksanlarını belirlemek oldukça zordur. Bu aksanlar kulağa ne İngiliz ne de Amerikan aksanı gibi gelmiyor. Peki bu aksan nedir?
Orta Atlantik veya Transatlantik aksanı olarak adlandırılan bu konuşma şekli, aslında ekonomik açıdan dezavantajlı kişilerin konuşmacının zengin olduğunu bilmelerini sağlamak için New England’daki yatılı okullarda öğrencilere öğretildi. Aslında, aksan İngiliz aristokrasisindeki insanların konuşma şeklini andırıyor. Bu kısa konuşma tarzı, Hollywood’un Altın Çağı sırasında Katharine Hepburn ve Cary Grant gibi aktörler tarafından benimsendi. II. Dünya Savaşı’ndan sonra öğretmenler, öğrencilerine bu aksanı daha az öğretmeye başladı, bu da bu aksanın filmlerde daha az duyulmasına neden oldu.
…
