Çocuklarda dikkat dağınıklığı ve dikkat eksikliği arasında fark var

Dikkat dağınıklığını zaman zaman herkesin yaşaması mümkündür. Dikkati dağılan kişilerin işi toparlaması oldukça zordur. Kişiler zihinlerini toplayıp konuları aktarmada zorluk yaşarlar. Dikkat dağınıklığı ve dikkat eksikliği birbirinden farklıdır. Dikkat dağınıklığı her zaman yaşanabilir ve herkesin başına gelebilir.

Dikkat eksikliği ise tedavi gerektiren bir durumdur. DEHB dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğudur. Bu hastalıkta çocuklar yerlerinde duramazlar. Dikkatlerini toplayamaz ve derslerinde sorun yaşarlar. Dikkat dağınıklığı olan bir çocuk bu sorunu devamlı yaşamaz. Fakat DEHB sorunu yaşayan çocuk bu sorunu devamlı yaşar ve bunu çevreye yansıtır.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) çocuklarda ve gençlerde davranışsal ve ruhsal hastalıklar sınıfına girer. Dikkat eksikliği; dürtüsel davranışlar, otokontrol bozuklukları ve ek olarak hiperaktivite ile kendini gösterir. Toplumdaki görülme oranı çocuklarda yüzde 8, ergenlik dönemindeki kişilerde ise yüzde 6 olarak saptanmıştır. Genellikle çocukluk çağı hastalığı olarak görülmekle birlikte erişkinlerde görülme oranı yüzde 4’tür.

Hiperaktivite, bu sendromun önemli bir parçası olmasına rağmen tek başına dikkat eksikliği de oldukça sık görülür. Çocuklarda hiperaktivite varlığında tanı daha kolay konulabilirken sadece dikkat eksikliği olan hastalarda tanı daha geç koyulabilir. Dikkat eksikliğine sahip birçok birey, hastalığın farkına varmadan hayatını sürdürür.

DİKKAT DAĞINIKLIĞI VE DİKKAT EKSİKLİĞİ ARASINDAKİ FARK

Dikkat dağınıklığı ve dikkat eksikliğinin birbirine yakın ancak birbirinden farklı sorunlar olduğunun altını çizmekte fayda var. Dikkat eksikliği, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olarak tanımlanan ve tedavisi olan bir hastalık/bozukluk iken dikkat dağınıklığı, farklı durumlara bağlı olarak gelişen, değişken bir sorundur. Dikkat dağınıklığını uykusuzluğa bağlı performansın düşmesi, tam olarak kullanılamaması olarak görürken, daha dinç olunan bir günde kişinin performansı daha yüksek ve iyi olabilir. Yani durum değişkendir. Dikkat eksikliğinde ise uykudan, günden, durumdan bağımsız her zaman performans sorunları yaşanmaktadır. Tam da bu nedenle iyi bir ayrım yapılmalı ve destek alınması gerekmektedir.

DİKKAT DAĞINIKLIĞI BELİRTİLERİ

Çocuklarda ve yetişkinlerde dikkat dağınıklığı farklı olarak görülür. Çocuklar derslerine odaklanamazlarken, yetişkinlerde verimli çalışamazlar. Aceleci ve panik tavırları hata yapmalarına sebep olur. Dikkat dağınıklığı belirtileri şunlardır:

Dikkat dağınıklığı olan kişiler birden fazla eylemi aynı anda yapmaya çalışırlar.

Kitap, dergi gibi materyalleri okumakta zorluk çekerler.

Tanıdıkları insanların isimlerin ve yüzlerini hatırlamakta zorluk çekerler.

Dikkat dağınıklığı olan kişiler bir konu üzerinde uzun süre odaklanamazlar.

Dış çevreden gelen uyarılara açıktırlar. Etraftan gelen ses ile dikkatleri dağılır.

Kişiler kendilerini ifade etme konusunda da zorluk yaşarlar.

Dikkat dağınıklığı çocuklar ve yetişkinler için oldukça zordur.

DİKKAT EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ

Dikkat eksikliği varlığında en sık görülen belirti, çocuklarda okul başarısında düşüklüktür. Çocuk derse konsantre olamaz, dikkatini bir süre toplayabilse bile dikkatini koruma noktasında sıkıntı ve güçlük yaşar. Genellikle hayallere dalma, anlatılanları dinlememe, kendi dünyasına kapanma şeklinde anlatılır. Aynı durum erişkinler için de geçerlidir. Dikkat eksikliği bozukluğuna sahip bireyler detaylara dikkat etmez, verilen komutlara uyum sağlayamaz ve organizasyon problemleri yaşar. Ayrıca bu bireyler günlük rutin işlerini yapamaz ve dikkatleri kolayca dağılır. Hiperaktivite de tabloya eklendiğinde kişiler aynı yerde uzun süreli sabit duramaz, oturamaz. Bu bireyler çok konuşur, karşısındaki kişilerin konuşmasını bitirmesini bekleyemez, bekleme gerektiren ya da sırayla yapılması gereken işleri yapmakta sıkıntı yaşar.

Çocuklarda sürekli sağa sola koşma, tırmanma, zıplama şeklinde aşırı hareketli davranışlar mevcuttur. Yetişkinlerde görülen hiperaktivite, sürekli bir işten diğerine koşma şeklindedir. Fakat bu kişiler, hiçbir işi tam olarak tamamlamaz. Sendromun en önemli belirtilerinden biri olan dürtüsellik ise kişinin kendini ve yapılan eylemin sonuçlarını düşünmeden yapılan ani davranışlar şeklinde görülür. Çocuklarda bir işi yaparken sabırsızlık, aniden arkadaşlarının elinden oyuncaklarını alma, oyun sırasında sırayı beklememe, çok ve uygun olmayan yerlerde konuşma, karşısındaki konuşurken sürekli sözünü kesme, bağırma ve gülme şeklinde kendini gösterebilir. Tüm bunlara ek olarak, kendini tehlikeye atacak davranışlarda da bulunabilir. Erişkin bireylerde ise karşısındakini dinlemeden sözünü kesme, sonunu düşünmeden yeni işlere girme, karşısındakini kıracak şekilde konuşma, sıra bekleyememe şeklinde kendini gösterebilir.

DİKKAT DAĞINIKLIĞI TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Dikkat dağınıklığı tedavisinde dikkat güçlendirmek için bazı egzersizler düzenli olarak yapılmalıdır. Sağlıklı beslenmeye ve omega3 yönünden zengin olan gıdaları sık sık tüketilmelidir. Psikolog desteği de alarak bireyin odaklanmada zorluk yaşadığı konuları belirleyip nedenleri çözülmeye çalışılmalıdır. Uyku düzenine dikkat edilmeli ve düzenli olarak da spor yapılmalıdır. Böylece dikkat dağınıklığı tedavisi olumlu sonuçlanır.

DİKKAT EKSİKLİĞİ BOZUKLUĞU TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Dikkat eksikliği bozukluğu tanısı alan kişinin tedavisi, kişinin yaşı, cinsiyeti, var olan diğer hastalıkları ve bulguları doğrultusunda düzenlenir. Dikkat eksikliğine eşlik eden hiperaktivite varlığında farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir. İlaçlı ve ilaçsız tedavi yöntemleri bulunan dikkat eksikliği rahatsızlığında genellikle her iki tedavi yöntemi bir arada uygulanır. İlaçsız tedavide mental ve fiziksel egzersizler önemli bir paya sahiptir. Psikolojik destek türlerinden biri olan terapi de süreç boyunca uygulanabilir. Çocuklarda ilaçsız tedavi, çocuğun aldığı terapi ve eğitimlerin yanı sıra ebeveyn eğitimi de gerektirir. Ailenin tedavi süreci boyunca anlayışlı ve sabırlı olması gerekir. Çocuğun yaptığı eylemlerin yaramazlıktan değil bir rahatsızlıktan kaynaklandığı unutulmamalıdır. Tüm bunlarla birlikte hekim, tedaviyi desteklemek amacıyla bazı ilaçlar reçete edebilir. İlaçların düzenli ve önerilen dozda kullanımının yanı sıra tedavi süreci boyunca ailenin öğretmenlerle ve ailenin hekimle sürekli olarak irtibat hâlinde olması, tedavinin sürdürülebilirliği ve etkinliği açısından önemlidir.