Antik Dönemin En Görkemli Yapılarından Biri Olan Karnak Tapınağı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Antik dönemlerden günümüze kadar ulaşmayı başaran yapılar pek çok gizemli ve ilginç şeyler barındırıyor. Oysa bu yapıların, günümüze kadar ulaşmayı başarabilmeleri bile yeterince şaşırtıcı! İşte, Mısır’daki Luksor şehrinin kuzeyinde yer alan Karnak Tapınağı da bu yapılardan biri! Öte yandan, tapınağın sahip olduğu bazı özellikler, tapınağı yalnızca Mısır’ın değil antik dönemin en önemli yapılarından biri haline getiriyor! Bütün bunlar, Karnak Tapınağı’nın günümüzde milyonlarca insan tarafından ziyaret edilen bir çekim merkezi olmasını sağlıyor. Örneğin, Karnak Tapınağı’nın inşaatı 2000 yıldan fazla sürmüştü! Bu uzun zaman diliminde tahta çıkan her hükümdar, Karnak Tapınak alanını, adeta kendi “reklamlarını” yapmak için kullandı! Böylece binlerce yıl boyunca tapınak kompleksine eklenen yapılar, heykeller, sfenksler ve yazıtlar, Karnak’ı antik dönemin en büyük ve en önemli dini mekanlarından biri haline getirdi. İşte, antik dönemlerin en önemli yapılarından olan Karnak Tapınağı hakkında bilmeniz gerekenler…

Karnak Tapınağı’nın inşası milattan önce 1971 yılında başladı

Tapınak, Mısır’ın ilk ve en güçlü tanrılarından birisi olan Amon için inşa edildi. Binlerce yıllık tarihi boyunca, Karnak Tapınağı’na Amon adına yaptırılan çok sayıda yapı eklendi. Ayrıca, yine yıllar içerisinde Amon’un farklı versiyonları olan Amon Kamutef ve Amon-Ra gibi tanrılara adına yapılar da Karnak’taki yerini aldı…

Karnak Tapınağı’ndaki en eski yapı I. Sensuret’e ait “Beyaz Şapel”

I. Sensuret, milattan önce 2. bin yılda hüküm süren, oldukça önemli bir firavundu. Şapelde, firavun I. Sensuret’in tanrı Amon huzurundaki tasvirinden, Antik Mısır’daki bazı bölgelerin anlatıldığı yazıtlara kadar pek çok ilginç detay bulunuyor. Şapelin ne için yapıldığı ise kesin olarak bilinmiyor. Kimi uzmanlar, Beyaz Şapel isimli yapının Karnak Tapınağı’ndaki diğer pek çok yapı gibi Amon için yapıldığını düşünüyor. Bazıları ise şapelin Mısır firavunlarının, saltanatlarını kutlamak için düzenlenen Sed Festivali için yapıldığı kanaatinde. Ancak, Beyaz Şapel’i özel kılan başka bir özelliği daha var. Şapel, inşa edildiği zaman, tapınak kompleksi içerisinde daha merkezi bir konumda bulunuyordu, ancak yıllar içerisinde yıkılmıştı! Fakat şapele ait parçaların çoğu sağlamdı. Bu sayede, bölgede yapılan kazı çalışmalarında parçaların çoğu sağlam bir şekilde bulundu! Böylece, Beyaz Şapel, şimdi bulunduğu yerde yeniden inşa edildi.

Karnak Tapınağı, 2 bin yıl boyunca gelişmeye ve değişmeye devam etti

Çünkü tapınak, inşasına başlandığı günden itibaren giderek daha önemli bir yer haline geldi! Bu nedenle tahta çıkan her firavun tapınağa yeni yapılar inşa ettirdi. Kendinden önceki yapıları iyileştirdi veya yıktı! Bunun sonucunda, Karnak Tapınağı, çehresi ve yapısı sürekli değişen bir tapınak haline geldi. Bin yıllar boyunca tapınağa sürekli yeni heykeller, kabartmalar, yazıtlar, sütunlar ve daha pek çok yapı eklendi. Ancak Karnak Tapınağı en gösterişli zamanını Yeni Krallık Dönemi’nde yaşadı…

Tapınaktaki en özel yapılardan biri olan “Hipostil Salonu” Firavun I. Seti tarafından yaptırıldı

I. Seti, oldukça sıkıntılı bir dönemde tahta çıkmıştı. Kendisinden önceki firavun olan, babası I. Ramses kısa bir süre hüküm sürmüştü. Üstelik kraliyet ailesine mensup değildi! Bu nedenle, I. Seti’nin tahta çıktığı halde kendisini bütün Mısır’a kabul ettirmesi gerekiyordu. Bunun, iki yolu vardı; önemli askeri başarılar kazanmak veya muhteşem yapılar inşa etmek! I. Seti, bu iki alanda da oldukça önemli işler yaptı ve bütün bunları Karnak Tapınağı’na kaydetti…

I. Seti tarafından yaptırılan Hipostil Salonu, Karnak Tapınağı’nın en özel yapılarından birisi oldu. Üstelik ilerleyen yıllarda tapınaktaki ana yapı haline geldi. Hipostil Salonu, merkezdeki 12 papirüs sütununu çevreleyen 122 sütundan oluşuyor. I. Seti, anıtsal yapılar inşa etmekte başarılı olduğu kadar askeri alanda da başarılıydı. Ve elbette bu başarıları da Karnak Tapınağı’ndaki sergilenecekti! Karnak Tapınağı’nın duvarlarında, I. Seti’yi ve ordusunu tasvir eden pek çok tasvir bulunuyor. Duvarlarda, I. Seti’yi mahkumları cezalandırırken veya arabasında, orduyu ise timsahlarla dolu bir nehirden geçerken veya büyük bir savaşı kazanırken görmek mümkün…

Tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma olan “Kadeş Antlaşması” da burada bulunuyor

I. Seti’den sonra, Mısır tahtını devralan kişi, Seti’nin oğlu II. Ramses idi. Elbette, o da kendinden önceki neredeyse bütün firavunlar gibi, Karnak Tapınağı’nın önemini biliyordu! Bu nedenle, başta babasının yaptırdığı sütunlar olmak üzere tapınaktaki pek çok yapı üzerinde iyileştirmeler yaptı. Ancak II. Ramses’in tapınağa katkıları, basit restorasyon çalışmalarından ibaret değildi. O da, diğer hükümdarlar gibi, tapınaktaki duvarların dış cephelerini kendi askeri başarılarını anlatan tasvirlerle doldurdu! Ancak, bu görkemli tasvirlerin arasında, kolaylıkla gözden kaçabilecek bir hiyeroglif var ki II. Ramses’in bütün tasvirlerinden daha kıymetli! Çünkü hiyeroglif, Mısırlılar ile Hititler arasındaki Kadeş Savaşı’ndan sonra imzalanan ve tarihte bilinen ilk barış antlaşması olan “Kadeş Antlaşması’nın” orijinal metni! Bu antlaşmanın bir örneğinin de İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde olduğunu belirtelim.

Karnak Tapınağı’ndaki duvarların dış cepheleri askeri başarıların tasvirleri ile dolu

Özellikle de Hipostil Salonu olarak isimlendirilen yapının duvarları. Elbette, bu tasvirlerin dini gerekçeleri de vardı. Ancak, duvarlardaki tasvirlerin tek nedeni, sadece dini inanışlar değildi. Daha doğrusu, tasvirlerin duvarların “dış cephelerinde” olmasının tek nedeni dini inançlar değildi. Hipostil Salonu, tapınak içerisindeki en önemli merkez haline geldikten sonra uzun bir dönem, salonun içerisine girme hakkı yalnızca firavuna ve seçkin rahiplere aitti! Ancak, salonun dış duvarları bütün halk tarafından görülebiliyordu! Bu nedenle bütün firavunlar, başta askeri başarıları olmak üzere kendilerine dair pek çok tasviri salonun duvarlarına işlettiler. Böylece, Hipostil Salonu’nun duvarları adeta bir duyuru panosu olarak kullanıldı. Karnak Tapınağı, hükümdarların kendi “reklam kampanyalarını” yürüttükleri bir yer haline geldi.

Karnak Tapınağı Mısırlı olmayan hükümdarlar için de son derece önemliydi

Milattan önce ilk bin yılında, Mısır önemli istilalara sahne oldu. Belirli dönemlerde Mısır işgal edildi. Persler, Makedonlar ve Libyalılar belirli dönemde Mısır’ın yabancı yöneticileri oldular. Ancak, bu yabancı hükümdarların yönetiminde bile, Karnak Tapınağı önemini yitirmedi. Hatta tapınaktaki önemli yapıların bazıları bu yabancı hükümdarlar tarafından inşa edildi! Öyle ki Mısır’daki Makedon yöneticiler, Karnak Tapınağı’na tanrı Amon için yeni bir yapı inşa ettirdiler. Aynı dönemlerde, Makedon Kralı Büyük İskender için yaptırılan yapı için de Karnak Tapınağı’ndan daha uygun bir yer düşünülemezdi.

İlginizi çekebilir:

Antik Makedonya Kralı Büyük İskender Nasıl Mısır Firavunu Oldu?

…