Amilaz nedir, testi nasıl ve hangi durumlarda yapılır? Amilaz yüksekliği ve düşüklüğü nedenleri
AMİLAZ NEDİR?
Amilaz, pankreasınız ve tükürük bezleriniz tarafından vücudunuzun karbonhidratları parçalamasına yardımcı olan bir enzimdir.
Testi ile kanınızda ya da idrarınızda çok fazla amilaz tespit edilmesi pankreas bozukluğunu veya başka bir sağlık sorununun habercisi olabilir. Doktorunuz, yiyecekleri sindirmenize yardımcı olan pankreasınızda bir sorun olabileceğini düşünürse bir amilaz testi yapabilir.
AMİLAZ TESTİ NEDİR?
Amilaz testi ile kandaki ya da idrardaki amilaz miktarı ölçülür. Bu test ile sindirim sistemi rahatsızlıkları ve pankreas hastalıkları tespit edilebilir. İdrar ve kanda bulunan amilaz değerleri ile durum değerlendirmesi yapılır.
AMİLAZ YÜKSEKLİĞİ NEDENLERİ
Amilaz değeri kaç olmalı? sorusu bu testin yapıldığı pek çok hastanın merak ettiği konulardan bir tanesidir.
Amilaz normal değeri yetişkin ve sağlıklı bireyler için 19-86 U/L olarak belirtilebilir. Bu değer laboratuvarlar tarafından kullanılan yaygın ve yaklaşık değer aralığıdır. Fakat referans aralıkları laboratuvardan laboratuvara belirli düzeyde değişkenlik gösterebildiğinden test sonucunda belirtilen referans aralığının dikkate alınmasında fayda vardır.
Bebek ve çocuklarda, ergenlerde, yaşlılık döneminde, gebelikte veya çeşitli hastalıkların geçirildiği dönemlerde referans aralıkları değişebilir.
Bu durumların haricinde amilaz düzeyinin referans değerlerin üzerinde olması, alkol veya bazı ilaçların kullanımına bağlı olabileceği gibi çeşitli sağlık sorunlarını da işaret edebilir.
Bunlardan bazıları şunlardır:
-Akut ve kronik pankreatit
-Pankreas kanseri
-Yumurtalık kanseri
-Akciğer kanseri
-Kabakulak hastalığı
-Tükrük bezini etkileyen enfeksiyonlar
-Dış gebelik
-Pankreas ve safra kanallarındaki tıkanıklıklar
-Kolesistit
-Peptik ülser
-Gastroenterit
-Prostat tümörleri
-Yanıklar
-İnflamatuar bağırsak hastalıkları
-Anoreksiya ve bulimia nervoza gibi yeme bozuklukları
-Diyabet hastalığı ve diyabetik ketoasidoz.
AMİLAZ DÜŞÜKLÜĞÜ NEDENLERİ
Kanda amilaz yüksekliği haricinde amilaz düşüklüğü de belli sağlık sorunlarını işaret edebilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
-Pankreasta kalıcı hasarlara yol açabilen kronik pankreatit hastalığı
-Aşırı alkol kullanımı
-Kistik fibrozis hastalığı
-Karaciğer ve böbrek hastalıkları
-Hamilelik sırasında görülebilen preeklampsi.
Yukarıdaki durumların haricinde sürekli kullanılan bazı ilaçlar da kanda amilaz düşüklüğüne yol açabilir. Bu nedenle amilaz testini isteyen veya sonuçları değerlendiren hekime kullanılan ilaçlar hakkında bilgi verilmesi oldukça önemlidir.
Amilaz değerinin referans değerin çok az altında olduğu durumlarda herhangi bir hastalıktan şüphelenilmeden önce bir süre sonra testin tekrarlanması önerilebilir.
Bazı durumlarda aç kalma, enfeksiyon hastalıkları geçirme gibi nedenlere bağlı olarak enzim seviyesinde hafif değişiklikler meydana gelebilir. Bu nedenle hafif düşüklük ve yükseklikler için hekimin önerileri doğrultusunda hareket edilmesinde fayda vardır.
AMİLAZ DÜŞÜKLÜĞÜ VE YÜKSEKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Amilaz enziminde düşüklüğe oranla yükseklik daha yaygın olarak görülen bir sorundur. Bu gibi durumlarda öncelikli olarak enzimdeki düşüş veya yükselmeye neden olabilecek yukarıda belirtilen olası nedenlerden hangisinin sorunun temelinde yattığına ilişkin ileri tanı tetkikleri yapılmalıdır.
Tanıyı destekleyici daha farklı kan testlerinin yanı sıra ultrasonografi, manyetik rezonans (MR), bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme tekniklerinden de yararlanılarak hastalığın teşhisi net olarak konulduktan sonra tedavi sürecine derhal başlanmalıdır.
Altta yatan hastalığa yönelik uygulanan tedaviler sonucunda amilaz enziminin kandaki düzeyleri de normale dönebilir. Özellikle pankreatit vakalarında hastalığa yönelik erken dönemde başlatılan tedaviler ile pankreas hasarları önlenerek ileride karşılaşılabilecek ciddi sorunlar önlenebilmektedir.
Amilaz enzimi pankreas hastalıkları başta olmak üzere birçok hastalığın tanı ve tedavi sürecinde araştırılan bir kan parametresidir.
